Typy stawów kąpielowych

Jeszcze do niedawna, praktycznie nikt nawet nie marzył o tym, aby w naturalnie wyglądającym stawie ogrodowym uprawiać relaksujące kąpiele wodne. Aktualnie staw, który łączy w sobie funkcję ozdobną i kąpielową jest już całkiem popularnym rozwiązaniem, a korzystają z niego przede wszystkim miłośnicy przyrody i piękna harmonizującego z naturą.

Stawy kąpielowe, nazywane także ekobasenami lub biobasenami są na świecie znane dłużej i lepiej niż w Polsce. Jednak na skutek wzrostu świadomości rozwiązań ekologicznych, stają się coraz bardziej popularne także i w naszym kraju. Doskonale uzupełniają ogrody, dodając im uroku i stwarzają możliwość kąpieli w krystalicznie czystej, ale naturalnie filtrowanej wodzie. Cechą charakterystyczną tych zbiorników jest wyodrębnienie podczas ich budowy dwóch części. Są to: strefa rekreacyjno – kąpielowa i strefa regeneracyjno – bagienna. Pierwsza część stawu kąpielowego pozostaje oczywiście do dyspozycji jego użytkowników. Zaś druga jest odpowiedzialna za stan i czystość wody w zbiorniku. Do oczyszczania dochodzi poprzez wykorzystanie metod mechanicznych, biologicznych oraz mechaniczno – chemicznych. Najczęściej spotykanym elementem każdego stawu kąpielowego są rośliny repozycyjne nasadzone w specjalnie dobranym do parametrów wody złożu mineralnym. Chronią one brzegi stawu, optymalizują prace złóż mineralnych i przyczyniają się do polepszenia jakości wody poprzez bieżące usuwanie z niej niepotrzebnych elementów. W związku z dużym rozwojem technologii stawy kąpielowe podzielono na 5 głównych typów.

Poniższe zestawienie oparte jest o aktualne normy branżowe FLL z roku 2017 i poprzednich. Wszystkie poniższe wytyczne dotyczące wielkości i proporcji stref sprawdzają się pod warunkiem posiadania odpowiednich parametrów wody lub gdy woda ta została odpowiednio uzdatniona.

Stawy kąpielowe – typ 1 (stawy ekstensywne)

Zalecana wielkość stawu kąpielowego: minimum 120 m2. Stosunek strefy regeneracyjnej do strefy kąpielowej: minimum 60% : 40%

Najdłużej znane i budowane już we wczesnych latach osiemdziesiątych zbiorniki wodne, wzorowane na naturalnych zbiornikach. Często będące przekształceniami niesprawnie funkcjonujących basenów kąpielowych. W tego rodzaju stawach nie stosuje się żadnych urządzeń technicznych, a oczyszczanie wody odbywa się zupełnie naturalnie. Procesy samooczyszczania się wody są podobne jak w naturalnych jeziorach, czyli odbywają się poprzez działanie zooplanktonu, roślin wodnych oraz sedymentacje. Cyrkulacja wody pomiędzy strefą kąpielową, a regeneracyjną następuje dzięki działaniu wiatru oraz różnicy temperatur, wynikającej z różnych głębokości obydwu stref stawu. W celu zabezpieczenia części kąpielowej przed przedostawaniem się do niej osadów i szczątków roślin z części regeneracyjnej – pomiędzy obiema częściami stosuje się przegrody lub wykonuje kamienne mury. Kąpielisko w stawach ekstensywnych nie stanowi więcej niż 40% całej powierzchni stawu. Pozostałą część zajmuje strefa regeneracyjno – bagienna. Woda w takim typie stawu nadaje się do kąpieli, występują w niej glony, traszki oraz żaby. Ponadto, trzeba liczyć się też z tym, że w okresie wiosennym i jesiennym może wystąpić zwiększony rozwój glonów planktonowych i glonów nitkowatych. Stawy ekstensywne są zbiornikami stosunkowo tanimi w budowie, wymagają jednak posiadania dużej działki i ponoszenia sporych nakładów pielęgnacyjnych. Oczyszczanie dna takiego stawu polega na wydobyciu z niego nagromadzonego szlamu i opadłych liści. Najlepiej jest wykonywać to przy użyciu odkurzacza podwodnego. Niestety, choć koszty budowy stawów ekstensywnych są stosunkowo niskie – ten typ stawu kąpielowego nie zadowoli bardziej wymagających zwolenników wodnych kąpieli.

Stawy kąpielowe – typ 2 – stawy oparte głównie na hydrobotanice i filtracji mechaniczno-biologicznej, bez złoża filtracyjnego w stawie

Zalecana wielkość stawu kąpielowego: minimum 100 m2. Stosunek strefy regeneracyjnej do strefy kąpielowej: minimum 50% : 50%

W tych zbiornikach, w celu wymuszenia przepływu wody przez strefę hydrobotaniczną stosuje się pompy obiegowe. W natlenionej i równomiernie rozmieszczonej w całej powierzchni stawu wodzie, proces rozkładu materii organicznej jest przyspieszony. Stawy tego typu nie posiadają filtra mineralnego w stawie ale muszą być wyposażone w dodatkowe filtry mechaniczno-biologiczne i inne urządzenia sterujące jakością wody. Dzięki zastosowaniu odpływu dennego, zanieczyszczona woda przepływa przez dno zbiornika, a nagromadzone w niej osady pozostają w studzience osadowej lub filtrze mechanicznym. Natomiast skimmer jest urządzeniem, które zbiera zanieczyszczenia powierzchniowe. Zebrane w ten sposób osady trafiają do kosza, studzienki sedymentacyjnej lub filtra mechanicznego. Montaż omawianych urządzeń jest w stanie znacznie ograniczyć powierzchnię części roślinnej w porównaniu do stawów typu 1. Stawy z wymuszonym obiegiem wody mają niskie zapotrzebowanie na energię, wymagają regularnego wybierania mogących się pojawiać glonów nitkowatych oraz kilkukrotnego w ciągu roku czyszczenia z osadów dennych.

Stawy kąpielowe – typ 3 – stawy oparte na hydrobotanice, filtrze mineralnym i dodatkowych systemach filtracyjnych

Zalecana wielkość stawu kąpielowego: minimum 80 m2. Stosunek strefy regeneracyjnej do strefy kąpielowej: minimum 40% : 60%

Są to zbiorniki wodne oparte na dosyć wolnym przepływie wody przez filtry mineralne (od 3 do 5 m3 na dobę), w których utrzymanie czystości wody wspomaga się dodatkowymi urządzeniami i hydrobotaniką. Do urządzeń tych należą: roboty basenowe, odpływy denne, skimmery, dozowniki dwutlenku węgla, pompki dozujące, filtry typu HydroGravity itp. Stawy kąpielowe z filtrem mineralnym są skomplikowane pod względem budowy i posiadają dosyć zaawansowaną technologię oczyszczania wody. Stosowane w nich filtry znajdują się w obrębie zbiornika lub poza nim i mają przekrój poziomy lub pionowy. Oczyszczona mechanicznie woda, pobierana ze skimmera i z dna stawu, kierowana jest właśnie do tych dodatkowych filtrów mineralno-roślinnych. Dzięki takiemu rozwiązaniu dochodzi do zintensyfikowania naturalnych procesów samooczyszczania się wody. Rozwiązanie to daje gwarancję posiadania wysokiej jakości kąpieliska prawie przez cały rok. Do okresowego rozwoju glonów dochodzi jedynie wiosną i jesienią. Wykorzystanie filtrów mineralnych pozwala ograniczyć strefę regeneracyjną stawu. Są to obecnie najbardziej popularne typy stawów, budowane często na działkach z mniejszą ilością miejsca. Stawy typu 3 mają średnie zapotrzebowanie na energię, wymagają dużo rzadszego wybierania glonów nitkowatych i odkurzania dna z osadów w porównaniu do stawów bez filtra mineralnego.

Stawy kąpielowe, ekobaseny – typ 4 – stawy z rozdzielonymi strefami i szybkim przepływem wody

Zalecana wielkość stawu kąpielowego: minimum 60 m2. Stosunek strefy regeneracyjnej do strefy kąpielowej: minimum 40% : 60%

Są to zbiorniki wodne z szybkim przepływem wody przez filtry mineralne (od 15 m3 na dobę wzwyż) i rozwiązaniami pozwalającymi na dużą sorpcję związków fosforu. Mniejszą choć ciągle istotną rolę filtracyjną mają odpowiednio dobrane rośliny wodne i zooplankton. Stawy te mają częściowo lub całkowicie rozdzieloną strefę kąpielową od regeneracyjnej. Swoim wyglądem mogą przypominać tradycyjne baseny i z tego względu często są nazywane ekobasenami. Stawy typu 4 mają stosunkowo duże zapotrzebowanie na energię a procesy konserwacyjne i pielęgnacyjne są często zautomatyzowane.

Stawy kąpielowe, ekobaseny – typ 5 – zaawansowana technika i łączone technologie

Zalecana wielkość stawu kąpielowego: minimum 50 m2. Stosunek strefy regeneracyjnej do strefy kąpielowej: minimum 30% : 70%

Są to bardzo zaawansowane technologicznie zbiorniki. tzw naturalne baseny. Ich budowa pochłania zwykle duże nakłady finansowe. Stawy kąpielowe typu 5 mogą być lokalizowane w ogrodach jak i w pomieszczeniach częściowo zadaszonych. Oddzielone strefy regeneracyjne mogą nie posiadać flory i zajmują czasem mniej niż 30% całej powierzchni zbiornika. Rośliny, o ile jeszcze występują stanowią tylko część dekoracyjną i nie odgrywają większej roli w filtracji wody kąpielowej. W ekobasenach typu 5 stosuje się zwiększoną ilość adsorberów, które kompensują małą ilość roślin a woda filtrowana jest najbardziej zaawansowanymi na rynku filtrami bębnowymi, modułowymi i innymi zaawansowanymi technologicznie urządzeniami. Stawy typu 5 mają duże zapotrzebowanie na energię a procesy konserwacyjne i pielęgnacyjne są w pełni zautomatyzowane. Ten typ stawu nie został dokładnie zdefiniowany w najnowszych wytycznych FLL.